Küresel çatışmanın yeni durağı Batı Afrika’da Fransa ile El Kaide arasında devam eden savaş, Mali’de yoğunlaşmış durumda. Bölgedeki birçok silahlı grubun 2017 yılında El Kaide çatısı altında birleşmesi sonrası daha konsolide hale gelen yapı, Fransa karşısında daha etkili saldırılar gerçekleştirmeye başladı.
Mali’de konuşlu bulunan Fransız ordu güçlerinin de saldırılara karşılık vermesi, bu ülkedeki El Kaide-Fransa savaşını daha farklı bir boyuta taşıdı. Fransa’nın bölgedeki askeri stratejisinin ise, kendisine sağladığı istihbari destekle ABD’nin stratejisine benzediği oldukça açık. Özellikle son dönemde Mali’deki El Kaide yapılanmasının lider kadrosuna yönelik gerçekleştirilen saldırılar, ABD’nin Afganistan ve Pakistan bölgesinde izlediği askeri stratejiyle o kadar benzerlik taşıyor ki, Mali için “Fransa’nın Afganistanı” demek pek de yanlış olmaz.
Fransa’nın Mali’deki El Kaide yapılanmasına yönelik son saldırısı 10 Kasım’da yaşandı. Fransa Savunma Bakanı Florance Parly tarafından yapılan açıklamada, Batı Afrika’daki El Kaide yapılanması olan “Cemat Nusret el İslam ve’l Muslimin”in (CNİM) önde gelen isimlerinden biri olan Bah ag Mousa’nın ülkenin kuzeydoğusundaki Menaka bölgesine bağlı Tidermene yerleşiminde düzenlenen askeri operasyonda öldürüldüğü ifade edildi.
Bah ag Mousa’nın CNİM’nin lideri Ebu’l Fadl İyad Gali’nin de yardımcısı olduğu ifade edilmekteydi. Fransa’nın son dönemlerde Mali’de hız verdiği El Kaide karşıtı operasyonlarda bu seviyede bir ismin hedef alınmış olması oldukça önemli.
Fransa özellikle geçtiğimiz 9 Ekim tarihinde gerçekleştirilen esir takası sonrasında Mali ve Nijer sınırı bölgesinde düzenlediği askeri operasyonlarla dikkat çekiyor. Fransız ordu güçleri geçtiğimiz Ekim ayının son günlerinde Mali’de düzenledikleri bir başka operasyonda da El Kaide’ye bağlı oldukları öne sürülen 50 kişinin öldürüldüğünü duyurmuştu.
Bah ag Mousa El Kaide’nin bölgede gerçekleştirdiği kapsamlı birleşim öncesinde Ensaruddin grubunun önde gelen liderlerinden biri konumundaydı. Fransa’nın 2013 yılında Mali’ye yönelik askeri müdahalesi sonrasında Ag Mousa grup içerisinde daha da yükseldi. 2017 yılında El Kaide ile yapılan birleşme sonrasındaysa bu yapının üst düzey isimlerinden biri oldu.
Ag Mousa’nın Mali’de Fransa ve yerel güçlere yönelik gerçekleştirilen birçok saldırıyı planlanladığı tahmin ediliyor. Bu isim aynı zamanda Temmuz 2019’da ABD yaptırımlarına tabi tutulmuştu.
Ag Mousa saldırısı Fransa için bir başarı olarak kayıtlara geçmiş olsa da Mali’deki El Kaide varlığının son dönemde kabilelerin de desteğini alarak gücünü daha da konsolide ettiği biliniyor. Bu paralelde, ABD’nin istihbarat paylaşımlarıyla bölgede üst düzey El Kaide yöneticilerini hedef almayı sürdüren Fransa, Haziran 2020’de grubun bölgedeki en önemli ismi olarak kabul edilen Abdulmalik Drukdel’i (Ebu Musab Abdulvedud) Mali’nin kuzey kesiminde düzenlediği bir saldırıda hedef aldığını duyurmuştu.
Kısa bir süre sonra ise örgütün Kuzey Afrika yapılanması olan İslami Mağrip El Kaidesi (İMEK) bir açıklama yayınlayarak, grubun lideri Abdulmalik Drukdel’in ölüm haberini doğruladı. İMEK’in medya sorumlusu Ebu Abdul İlah Ahmed tarafından yapılan açıklamada, “Drukdel’in Mali’nin kuzeyinde düzenlenen bir Fransa saldırısında öldürüldüğü ifade edilirken, bölgede başta Fransa olmak üzere Batılı devletlere karşı savaşa devam edileceği” vurgusu yapılmıştı.
Bununla birlikte, Bah ag Mousa’nın öldürüldüğü haberinin bölgedeki El Kaide yapılanması CNİM tarafından henüz doğrulanmadığını da eklemek gerekli.
Fransa, geçtiğimiz yıl Mali’de düzenlediği bir saldırıda da CNİM’nin o dönem iki numaralı ismi olarak gösterilen Yahya Ebu Hammam’ın öldürüldüğünü açıklamış, Ebu Hammam’ın haberi CNİM tarafından da doğrulanmıştı.
Yine 2019 yılında CNİM’nin üst düzey isimlerinden biri olan Amadou Koufa’nın öldürüldüğü haberi Fransız kaynaklarınca servis edilmiş ancak kısa bir süre sonra CNİM’nin ana yayın organı Az-Zallaqa tarafından servis edilen bir videoda konuşan Koufa, öldüğü haberlerinin gerçek dışı olduğunu belirtip, hayatta olduğunu dile getirmişti.
Sonuç olarak, Fransa’nın Sahel bölgesinde IŞİD yapılanmasını öteleyerek daha çok El Kaide’nin lider kadrosuna yoğunlaştığını görmek, ilerleyen günlerde de bölgeyi takip edenlerin denk geleceği gelişmeler arasında. Buna karşılık olarak da CNİM’nin bölgedeki Fransız ordu güçlerini hedef alan sofistike saldırılar gerçekleştirmesi muhtemel.
Ek olarak El Kaide’nin bölgedeki çatı oluşumu CNİM varlığının, yalnızca Mali’den ibaret olmadığı, özellikle kabilelerin desteğiyle Sahel bölgesindeki varlığını daha da artırıp gücünü konsolide dolayısıyla bölgedeki Fransa-El Kaide savaşının bir devam edeceği bir gerçek.