ABD Ordu kaynakları yaptığı ilk açıklamada 13 Nisan akşamı saat 19:32’de Afganistan’da DAEŞ’in merkezi sayılabilecek Nangarhar ilindeki bir bölgeye GBU-43 “Tüm Bombaların Anası” ile bir saldırı düzenlendiğini ifade etti. Saldırıda DAEŞ’in kullandığı “mağara ve sığınak/tünellerinin” hedef alındığı açıklandı.
Bombanın reklamı yerli ve yabancı medyada gereğince yapıldığı için, önemli birkaç rakam dışında teknik ayrıntılara girmek istemiyorum.
Yaklaşık 10 ton ağırlığında GPS yönlendirme mimarisine sahip bombanın, etki gücü ise yaklaşık 11 ton TNT patlayıcısı ile eşit. TNT’nin ne kadar güçlü bir patlayıcı olduğu konusunda şunu söyleyebilirim. Rus saldırı tipi el bombası yaklaşık 60 gram TNT ihtiva eder. Aynı şekilde savaş sahalarında anti tank mayını olarak bilinen, tankları servis dışı bırakan/tahrip eden mayınlar ise genellikle 5-7 KG arası TNT ihtiva etmektedir.
Bunlara kıyasla 11 tonluk bir TNT muazzam bir patlama demek. Hatta patlamanın yanında, bir deprem etkisinden de bahsetmek mümkün..
ABD’nin açıklaması ve bomba ile ilgili yüzeysel teknik bilgiyi şurada bulabilirsiniz:
https://twitter.com/hldabdurrahman/status/852569903165054976
ABD Ordusu’nun saldırıdan kısa bir süre sonra servis ettiği saldırı anı videosu:
https://twitter.com/hldabdurrahman/status/852846416426934272
DAEŞ ve Nangarhar
Afganistan’daki DAEŞ yapılanmasının merkez üssü olarak nitelendirebileceğimiz Nangarhar ili, ülkenin doğusunda bulunuyor. İlin Pakistan ile sınırı da mevcut. Tabii ki DAEŞ bu bölgede bir anda ortaya çıkmadı. Ne kadar Taliban’a bağlı gibi gözükse de bölgedeki Taliban yapılanmasının (Şimdiki DAEŞ) merkez ile ideolojik sebeplerden sıkıntıları vardı.
DAEŞ’in ‘Hilafet’ ilanından sonra, Pakistan’daki bir kabile bölgesinde bulunan Hafız Said Han (DAEŞ’in eski Horasan lideri) DAEŞ’e bağlılık yemini ettiğini duyurdu. Nangarhar’daki DAEŞ sempatizanları da Said Han ile birleşerek, bir anlamda Afganistan’daki DAEŞ yapılanmasının temellerini attılar.
Saldırı ve Sonrası
ABD, akşam saat 19:32’de “Tüm Bombaların Anası” olarak bilinen bombayı Nangarhar ilininde bulunan Archin kasabasına bıraktı. İlk gelen haberlere göre DAEŞ’in “tünel sistemleri”nin hedef alındığı saldırıda 36 DAEŞ’li öldürülmüştü. Ardından ölü sayısı ile ilgili yeni bir güncelleme daha geldi ve sayının 94’e yükseldiği açıklandı.
DAEŞ’in zayiatı konusunda ABD Ordusu henüz bir açıklama yapmadı. Rakamlar ilk olarak Afganistan yerel güvenlik unsurları tarafından, sonrasında ise Afganistan Savunma Bakanlığı tarafından açıklandı.
DAEŞ’e bağlı “Amaq Ajansı” ise yaptığı açıklamada, saldırıda kimsenin ölmediğini veya yaralanmadığını açıkladı.
Saldırıyı ve sonrasını elimden geldiğince yerel kaynaklardan ve kendi kaynaklarımdan takip etmeye çalıştım.
Öncelikle kaynakların hiçbiri bi insan zayiatından bahsetmiyor. Kaynaklar, saldırının gerçekleştiği bölgeye yakın evlerin patlamanın şiddetiyle hasar görmüş olduğunu ifade ediyorlar.
Taliban’da yaptığı bir açıklama ile ABD’nin Afganistan topraklarını bu şekilde hedef almasını kınadı. Taliban’ın yayınladığı açıklamada da herhangi bir zayiattan bahsedilmiyordu.
Yerel kaynakların aktardığına göre, bombanın atıldığı akşamın sabahı, bölgeye çok sayıda Afgan Ordu mensubu intikal etti. Unsurların bölgeye intikalinden sonra DAEŞ’liler ile 8-9 saat çatışma yaşandı ve Afgan Ordusu’na bağlı unsurlar halen bölgeye girebilmiş değil.
Bombanın atılması Afganistan’da bir ayrışmaya yol açmış durumda. Kimileri bombanın atılmasını “sevinç” ile karşılayıp, saldırının tekrarlanmasını istediler.
Kimileri ise ABD’nin bu saldırısını kınadı. Kınayanlar arasında haberciler/muhabirler ve siyasetçiler de var.
Bomba ile DAEŞ’in tünel sisteminin hedef alındığının açıklanması beni pek tatmin etmedi. Zira bildiğim kadarıyla o bölge dağlık ve oldukça sert kayalardan oluşan bir coğrafi yapıya sahip. Orada tünel sistemi inşa edecek bir donanıma da kimse sahip değil. Eğer varsa böyle bir şey, fotoğrafları servis ederler ve kamuoyu da ben de tatmin oluruz.
Afganistan’da da benim gibi düşünen kişi sayısı az değil. Kendi aralarındaki tartışmalara baktığımda kimileri, ABD’nin dağları vurduğunu ve bu saldırının başarısız bir saldırı olduğunu ifade ediyor. Kimileri ise, ABD’nin bu bombayı daha sık kullanması gerektiğini söylüyor.
Obama döneminde ABD Ordusu’nun bu tarz saldırılar sonrası yaptığı zayiat açıklamaları genellikle kabul edilebilir rakamlardır. Ancak Trump döneminde bunun böyle olacağını pek sanmıyorum. Trump’ın Obama döneminde izlenen saldırı siyasetini gittikçe değiştirdiğini görmekteyiz. Bu değişim de bana göre ABD Ordusu’nun prestijine zarar veriyor.
Sonuç Olarak:
- ABD Ordusu kamuyounun aklındaki soru işaretlerini gidermek için yapacağı bir açıklamanın yanında görüntüler de paylaşmalı. Zira şu ana kadar hedef alındığı iddia edilen “tünel sistemleri”nden bir görüntü servis edilmiş değil.
- Kişisel kanaatim ve ulaştığım bilgiler de saldırının oldukça etkisiz ve başarısız olduğu yönünde.
- Saldırı sahadaki askeri amacından çok, belli yerlere/ülkelere/yönetimlere mesaj verebilmek için yapılmış bir saldırı.
- Saldırı, Afgan halkının çoğunun tepkisine yol açacak ve bölgedeki ABD düşmanlığı daha da körüklenecek.
Halid Abdurrahman
Nisan 2017